Gastblog door Berry van de Wouw
Straattaal duidelijk en met veel voorbeelden uitgelegd door argot-expert Berry vd Wouw.
Niveau: vanaf A2 (beginner met enige ervaring).
Activiteit: vocabulaire / luistervaardigheid.
Leeftijd: vanaf 12 jaar.
Bonjour ! Of zullen we zeggen Wesh mon ami! Want zo begroeten veel Franse jongeren elkaar, terwijl ze elkaar een check (boks) geven. Net als in Nederland wordt ook in Frankrijk het taalgebruik steeds minder formeel. Zo wordt er steeds vaker tu gezegd, in plaats van het beleefde vous, bijvoorbeeld Tu as pigé ? (heb je het gesnapt?) in plaats van Vous avez compris? Hoogste tijd dus om eens in te zoomen op Franse straattaal, oftewel argot.
Filmtaal
In de film Mes frères et moi (mijn broers en ik) heeft de tienjarige Nour het niet bepaald gemakkelijk. Voor zijn oudere broers is hij alleen maar een lastpost en ze vinden dat hij ook maar eens wat centen binnen moet brengen. Ik weet natuurlijk niet hoe goed jouw Frans is, wel dat je zonder ondertitels niet veel van de film zou snappen. Dat komt omdat je er veel straattaal in hoort. Bijvoorbeeld oseille in plaats van argent (geld), Vous vous foutez de ma gueule in plaats van Vous vous moquez de moi (u neemt me in de maling) en Ton frère il part en couilles in plaats van Ton frère a perdu le chemin (je broer is van het padje). Klik op het plaatje voor de trailer.
Straattaal-woordenboeken
Dat argot wordt zó veel gebruikt en is zó uitgebreid, dat er tientallen woordenboeken en woordenlijsten zijn om het uit te leggen aan de Fransen zelf. Ils pigent que dalle parfois (die snappen soms geen bal) van het argot van bijvoorbeeld kunstenaars, studenten en kinderen. De dikste dictionnaire argotique – een woordenboek met Franse straattaal – telt wel duizend pagina’s! (Noot door De Franse Juf: Berry van de Wouw schreef zelf het argot-woordenboek ‘Populair Frans-Nederlands’).
Woorden omdraaien
Reum en zikmu zijn voorbeelden van het zogeheten verlan, oftewel omgedraaid Frans. Het werkt heel simpel: in plaats van bizarre wordt zarbi gezegd, métro wordt tromé, fou wordt ouf, enzovoorts. Ouders en leraren begrijpen er niks meer van als hun kinderen het hebben over renpas in plaats van parents of over reusse in plaats van soeur. En dat is ook precies de bedoeling: die hebben immers niks te maken met een teuf (fête – feest) in Ripa (Paris) waar je met je tepos (potes – vrienden) bent geweest. Zeker als daar misschien beuhère (herbe – wiet) werd gerookt.
Probeer het zelf!
Trouwens het woord verlan is zelf ook een verlanwoord: draai à l’envers (omgedraaid) maar eens om en wat krijg je? Precies! Probeer eens van de volgende zinnetjes ‘normaal’ Frans te maken:
- Je pars en cancevas avec ma reume et mon reupe.
- Ma pineco déteste les garetcis.
- J’aime manger de la turficon dans notre turvoi gerou.
(Zie sleutel aan het eind van dit artikel).
Franse songteksten
Ook in Franse songteksten kom je veel straattaal tegen. Luister op Spotify eens naar Copines van de Frans-Malinese zangeres Aya Nakamura. Lekkere meezinger hè? Zó leer je pas echt het populaire Frans. Om het minder moeilijk te maken volgen hieronder alvast een paar vertalingen.
- t el-hô – verlan van hôtel
- je m’en bats les reins – ik geef er geen bal om
- un djo – kerel, jongen (verkorting van gadjo)
- flasher – voor iemand vallen, verliefd worden
- mater – kijken
- le fessier – achterste (van fesse – bil)
- fesser – op zijn/haar donder geven
- bombarder – pakken, versieren
- ouais – ja (‘oui‘)
- planer – uit zijn dak gaan, high zijn (lett. zweven)
- mon gars – beste jongen (van garçon)
- couler – afgedaan hebben (lett. gezonken zijn)
- cramer – betrappen (lett. in de fik steken)
Meer argot-oefeningen
Je hebt uit het bovenstaande wel begrepen dat het argot het soms lastig maakt om Franstaligen te begrijpen. Hopelijk lukt dat nu beetje beter met de woordjes die je vast en zeker hebt opgepikt. En wees gerust, ze zullen het nooit gebruiken als je met ze praat. Jij kan dat trouwens beter zelf ook niet doen. Stel je het omgekeerde voor: een Fransman in een Nederlands café zoekt het toilet en vraagt: ‘War is ‘ier de plee?’. Dat zou een rare indruk maken.
Maar je kan je docent eens vragen of hij/zij er tijd aan wil besteden. Bekijk de website Le français familier en classe de FLE met héél veel oefeningen, quizjes en natuurlijk: zikmu! NB. Wel je scherm horizontaal kantelen voor het complete beeld.
Door Berry van de Wouw – voormalig docent Frans aan de Breda University of Applied Sciences en expert en groot liefhebber van Franse straattaal. Berrie schreef een aantal leuke boeken over dit onderwerp, zoals ‘Zing het echte Frans’ en ‘Woordenboek van het Frans dat u op school nooit leerde’.
Oplossingen
1 Je pars en cancevas avec ma reume et mon reupe.
Je pars en vacances avec ma mère et mon père.
(ik ga op vakantie met mijn moeder en mijn vader)
2 Ma pineco déteste les garetcis.
Ma copine déteste les cigarettes.
(mijn vriendin heeft een hekel aan sigaretten)
3 J’aime manger de la turficon dans notre turvoi gerou.
J’aime manger de la confiture dans notre voiture rouge.
(ik houd ervan jam te eten in onze rode auto).